93% Nederlanders wil eerlijke vaccinverdeling wereldwijd

Vaccins redden levens en zijn nodig om de pandemie te stoppen. Dat vinden niet alleen wij: 93 procent van de Nederlanders vindt dat er meer COVID-19 vaccins naar lage inkomenslanden moeten gaan en dat deze wereldwijd eerlijker moeten worden verdeeld. Dat blijkt uit onderzoek wat wij hebben laten uitvoeren onder de Nederlandse bevolking. Ook vindt 66 procent dat Nederland momenteel bijdraagt aan een ongelijke vaccinverdeling. Dit leidt niet alleen tot meer slachtoffers, maar zorgt er ook voor dat het virus zich verder kan muteren zoals nu het geval is met de Omikron-variant.

Hamstergedrag van hoge inkomenslanden, waaronder Nederland, heeft ervoor gezorgd dat lage- en midden inkomenslanden vrijwel geen kans hebben gehad om vaccins in te kopen en hun bevolking te beschermen. Hierdoor ligt in sommige landen de vaccinatiegraad nu nog onder de 2 procent, terwijl in Nederland al 83 procent van de bevolking (van 12 jaar en ouder) volledig is gevaccineerd. In de afgelopen drie maanden zijn er zelfs meer boosterprikken toegediend in hoge inkomenslanden, dan eerste vaccinaties over het afgelopen jaar in lage inkomenslanden.

Om deze oneerlijkheid tegen te gaan is in 2020 het COVAX-programma in het leven geroepen, met als doel: het beschikbaar stellen van twee miljard dosissen voor de 92 armste landen ter wereld, tegen het einde van 2021. ‘Maar de realiteit is dat COVAX ook te maken had met een marktmechanisme en niet kon opbieden tegen de rijkere landen. Die landen zitten nu met een miljoenenoverschot aan vaccins, waar ze hun bevolking meerdere keren mee zouden kunnen inenten,’ zegt Judith Sargentini, adjunct-directeur Artsen zonder Grenzen.

Demissionair minister Hugo de Jonge (VWZ) schreef op 30 september in een kamerbrief dat het zijn streven is om eind 2021 27 miljoen vaccins aan COVAX te hebben gedoneerd, onder het motto ‘Get one – Give one’. Maar vooralsnog zijn er slechts 4,5 miljoen vaccins gedoneerd.

‘COVAX is nu afhankelijk van de liefdadigheid van rijkere landen die massaal hebben ingekocht, maar van alle toezeggingen blijkt vooralsnog weinig terecht te komen. En waarom dit zo is, is voor ons volstrekt onduidelijk,’ zegt Sargentini. De organisatie roept de minister daarom ook op om openheid van zaken te verschaffen, waarom deze donaties nog niet zijn gedaan en aangekomen.

Uit het onderzoek van AzG blijkt dat 86% van de ondervraagden vindt dat elk land het aantal vaccins moet kopen dat het nodig heeft, niet meer of minder. Ook zegt 84% van de ondervraagden dat solidariteit met de medemens verder reikt dan de eigen landsgrenzen en vindt 66 procent dat Nederland bijdraagt aan een oneerlijke vaccinverdeling wereldwijd.

Een essentiële stap in de strijd tegen de pandemie is het verhogen van de productiecapaciteit van vaccins. Maar dit kan alleen als het bestaande patentrecht op coronavaccins tijdelijk wordt opgeheven. Dit voorstel, ook wel TRIPS waiver genoemd, wordt vooralsnog geblokkeerd door een aantal rijke landen, waaronder Nederland. Demissionair minister Hugo de Jonge zei onlangs nog tegen de Tweede Kamer dat ‘het zomaar vrijgeven van octrooien bij toekomstige pandemieën geen oplossing biedt, omdat het afbreuk zou kunnen doen aan de prikkels voor innovatie en investeringen in nieuwe vaccins en geneesmiddelen.’ Deze innovatie en investeringen zijn echter ontwikkeld met de hulp van miljarden euro’s belastinggeld.

‘De prioriteit in een pandemie, waarbij al meer dan 5,2 miljoen mensen zijn gestorven, zou het zo snel mogelijk beëindigen ervan moeten zijn,’ zegt Sargentini. ‘Het wordt tijd dat we deze crisis gezamenlijk aanpakken, zowel de welvarende als minder welvarende landen. En dat begint met het eerlijk verdelen van vaccins en het open delen van kennis ervan. Dit zal ook na de COVID-pandemie een blijvend positief effect hebben.’

Over het onderzoek:

Het onderzoek is uitgevoerd door onderzoeksbureau DirectResearch, in opdracht van Artsen zonder Grenzen. Voor dit onderzoek zijn 1041 mensen ondervraagd in de periode 18 – 22 november, met een man-vrouw verdeling van 50 procent. Nederland is representatief gewogen naar geslacht, leeftijd en opleiding.