Resultaten nieuw alzheimermedicijn Donanemab

Op 3 mei 2023 publiceerde farmaceut Lilly de resultaten  van een nieuw groot onderzoek naar het middel ‘donanemab’. Uit het onderzoek onder bijna 1200 deelnemers met beginnende ziekte van Alzheimer bleek het middel de gevolgen van de ziekte te vertragen. De resultaten van het middel volgen op een serie soortgelijke medicijnen. Donanemab lijkt iets effectiever dan zijn voorgangers, maar laat ook vaker bijwerkingen zien, waarvan sommige zeer ernstig. Nederlandse experts zijn daarom voorzichtig in hun conclusies. 

Volgens het persbericht vertraagde het middel de gevolgen van de ziekte van Alzheimer met 35% gedurende het gebruik over 18 maanden. Dat is een vergelijkbaar effect als het middel Lecanemab vorig jaar september liet zien in soortgelijk onderzoek. Deze vertraging werd vastgesteld met onder andere testen van het geheugen en andere mentale vermogens.

Gemiddeld genomen gaan mensen met alzheimer achteruit op de cognitieve testen. Donanemab kon de achteruitgang iets vertragen. De helft van de patiënten die donanemab kreeg, ging in één jaar zelfs helemaal niet achteruit. Maar ook in de groep mensen die een nepmedicijn kregen ging niet iedereen achteruit. Een derde van deze groep bleef stabiel presteren op de cognitieve testen.

In een reactie op het middel zijn Nederlandse experts zeer voorzichtig. Ze vragen zich af of dit type middelen en resultaten voldoende effectief zijn voor de patiënt. Patiënten gaan door dit type medicijnen niet vooruit, maar minder snel achteruit. Artsen vragen zich daarom af of mensen met alzheimer in de praktijk wel iets hebben aan de middelen.

Naast de werking zijn ook bijwerkingen belangrijk voordat een middel toegelaten wordt op de markt. Veel patiënten kregen bijwerkingen zoals zwellingen in het brein of kleine microbloedingen en deze lijken vaker voor te komen dan bij de eerdere middelen Aducanumab en Lecanumab. In de meeste gevallen merkten patiënten weinig van de bijwerkingen en waren deze alleen zichtbaar op hersenscans. Zo’n 1 op de 15 patiënten had echter lichte en tijdelijke klachten zoals hoofdpijn, duizeligheid of misselijkheid. Ernstige bijwerkingen kwamen echter ook voor. Ongeveer 1 op de 60 deelnemers kreeg een ernstige hersenbloeding. Drie deelnemers aan het onderzoek overleden waarschijnlijk als gevolg van de behandeling. 

De resultaten van donanemab en eerder ook Lecanemab en Aducanumab maken deel uit van een positieve trend in het alzheimeronderzoek. Het lijkt onderzoekers te lukken om invloed uit te oefenen op het ziekteproces van de ziekte van Alzheimer. Alzheimer Nederland vindt deze trend hoopvol, maar het blijven vooral wetenschappelijke doorbraken. Voor de patiënten en hun naasten is er nog een lange weg te gaan in het stoppen en uiteindelijk genezen van de ziekte van Alzheimer. Daarnaast zijn er nog veel andere vormen van dementie waar dit medicijn niks voor kan betekenen. 

Er zit veel tijd tussen deze bekendmaking en het eventueel beschikbaar komen van het medicijn voor de Nederlandse patiënt. Pas na beoordelingen van de Europe Medicijnautoriteit en de Nederlandse Zorgautoriteit, kan het middel in Nederland op de markt komen en in aanmerking komen voor vergoeding. Dat is een proces dat gemiddeld anderhalf jaar in beslag neemt. Het is ook afhankelijk van wanneer producent Lilly het middel voor beoordeling gaat indienen en de prijs die ze voor het middel gaan vragen. 

Voor patiënten in een gevorderd stadium van de ziekte komt dit middel te laat. Eerdere onderzoeken lieten al zien dat medicijnen in gevorderde stadia van de ziekte geen effect meer hebben. Ook voor oudere patiënten en patiënten met verschillende ziekten is dit middel door de bijwerkingen waarschijnlijk niet geschikt. 

Voor meer informatie, kijk op de website van Alzheimer Nederland