Fairtrade streeft ernaar een leefbaar inkomen voor cacaoboeren mogelijk te maken en heeft hiervoor een innovatieve aanpak ontwikkeld: een aanpak waarin een fatsoenlijke prijs centraal staat. Een eerste stap is inmiddels gezet met de verhoging van de Fairtrade minimumprijs en Fairtrade premie. Vandaag agendeert Fairtrade tijdens Chocoa de noodzaak voor een geïntegreerde aanpak voor leefbaar inkomen.

Van 20 t/m 24 februari vindt de 7e editie van Chocoa plaats in Amsterdam. Chocoa brengt mensen uit de cacao en chocolade industrie samen, van cacao boeren tot chocolade liefhebbers. Jaarlijks trekt Chocoa duizenden bezoekers van over de hele wereld. Dit jaar staat het onderwerp leefbaar inkomen hoog op de agenda en dat is hard nodig, want de productie van chocolade is nog steeds omgeven met misstanden: extreme armoede met daaraan gerelateerde systemische problemen als kinderarbeid en ontbossing. Tijdens Chocoa zal Fairtrade haar leefbaar inkomen strategie presententeren en bespreken welke concrete stappen gezet worden om deze strategie te implementeren.

Een geïntegreerde aanpak is noodzakelijk
De meerderheid van de cacaoboeren leeft in extreme armoede. In 2017 zakte de cacaoprijs op de wereldmarkt met ruim een derde. Boeren dreigen hierdoor nog dieper in de armoede weg te zakken. Duurzaamheidsprogramma’s richten zich al jaren uitsluitend op een verhoging van de productiviteit. Deze eenzijdige focus – zonder borging van een fatsoenlijke prijs – heeft desastreuze effecten op mens en milieu.  Kinderarbeid stijgt, ontbossing neemt toe en gezinnen van cacaoboeren moeten zelfs regelmatig maaltijden overslaan. Op dit moment verdienen de meeste boeren geen leefbaar inkomen. Een leefbaar inkomen dekt de kosten voor voldoende en voedzaam eten, fatsoenlijke huisvesting, medische zorg, onderwijs, kleding, transport en voorziet in een financiële buffer voor onvoorziene uitgaven.

Fairtrade agendeert het belang van een geïntegreerde aanpak om tot een leefbaar inkomen te komen. Hierbij moet de omvang van het land groot genoeg zijn voor de beschikbare arbeid in het huishouden. Fairtrade heeft berekend dat dit in de praktijk neerkomt op 4,2 hectare productieve grond. De productiviteit, die nu omstreeks 400kg/ha zit, zal dan moeten stijgen naar minimaal 800kg/ha. Tot slot zal uitgaand van deze optimale parameters de prijs voor cacaobonen aan de boer moeten stijgen naar $2.668 per ton cacaobonen farmgate in Ivoorkust en $2.300 per ton farmgate in Ghana. Fairtrade noemt deze prijs haar leefbaar inkomen referentieprijs. In Ivoorkust zou dat op dit moment neerkomen op een FOB prijs van $3.468 dollar per ton, uitgaande van de huidige tarieven. FOB betekent ‘free on board’ en is de prijs van de cacaobonen plus exportkosten en belastingen.

De eerste stap
Het bereiken van een leefbaar inkomen is een lang traject waarin alle ketenactoren hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Met het vaststellen van de leefbaar inkomen referentieprijs stelt Fairtrade de cacaosector in staat om te begrijpen wat er uiteindelijk nodig zou zijn voor cacaoboeren om een leefbaar inkomen te kunnen verdienen. Fairtrade zet nu zelf een eerste belangrijke stap door haar prijsmodel op cacao structureel aan te passen in consultatie met cacaoboeren, lokale overheden, de cacao-industrie en Ngo’s. Fairtrade werkt als enige keurmerk met een minimumprijs. Deze werkt als een vangnet voor boeren en is bedoeld om de kostprijs van cacaoproductie te dekken. Als de marktprijs onder de minimumprijs ligt wordt de minimumprijs betaald. Is de marktprijs hoger dan de minimumprijs dan wordt de marktprijs betaald. De Fairtrade minimumprijs voor cacao zal per oktober 2019 stijgen van $2.000 naar $2.400 per ton (1000 kg) FOB. Op dit moment ligt de cacaoprijs zoals vastgesteld door de overheid van Ivoorkust, ’s werelds grootste producent van cacaobonen, met $2.124 FOB onder de nieuwe minimumprijs.

De Fairtrade premie is een bedrag dat bovenop de verkoopprijs komt.  Deze wordt rechtstreeks betaald aan boerenorganisaties en wordt bijvoorbeeld gebruikt voor investeringen in productiviteitsverbetering of in gemeenschapsprojecten. In 2017 ontvingen Fairtrade cacao coöperaties bijna $43 miljoen aan Fairtrade premie. In het stappenplan van Fairtrade wordt naast de minimumprijs ook de premie verhoogd naar $240 per ton cacaobonen, de hoogste niet-onderhandelbare premie onder keurmerken.

“Dit is goed nieuws voor de cacaogemeenschappen in West-Afrika,” zegt Fortin Bley, een Ivoriaanse cacaoboer en voorzitter van West Afrika’s Fairtrade netwerk. “De lage wereldmarktprijzen hebben een desastreus effect op de boeren. De hogere minimumprijs en premie zullen zorgen voor een duurzamere toekomst.” 

Geleidelijk het gat dichten tussen huidig inkomen en leefbaar inkomen
De verhoging van de Fairtrade minimumprijs is een eerste stap in een geleidelijk proces om het verschil tussen het gemiddelde huidige inkomen van een cacaoboer en een leefbaar inkomen te overbruggen. Fairtrade werkt momenteel ook met de industrie aan de ontwikkeling van projecten om haar totaalaanpak voor leefbaar inkomen te implementeren in de eerste coöperaties. Belangrijke componenten van deze projecten zijn naast de verbetering van prijs ook initiatieven voor diversificatie, verbetering van opbrengsten en organisatieversterking. Fairtrade zal de opgedane kennis in deze projecten delen om de cacao-industrie te bewegen om samen naar een leefbaar inkomen toe te werken.